Bir zamanlar evlerin duvarlarında sadece süs değil, dua asılıydı.
O dualar kimi zaman bir hattatın mürekkebiyle, kimi zaman bir dervişin niyazıyla camın altına işlenirdi. “Camaltı” denilen bu eserler, sadece sanat değil; görünmeyene yazılmış bir yakarıştı.
Camaltı tekniğinde sanatkâr, camın parlak yüzeyine tersten çalışırdı. Her harf, her motif, her renk; sabırla, öngörüyle, teslimiyetle çizilirdi. Zira camın arkasından bakıldığında görüntü düzelirdi.
Bu yüzden camaltı, sadece bir resim değil, bir tevhîd dersidir:
Dünya da böyledir; tersine bakarsan karmaşık, Hakk’ın nazarıyla bakarsan apaçıktır.
İsmail Hakkı Bey’in hanesi için 1922 yılında hazırlanan bir camaltı levha, bu geleneğin hem estetik hem de ruhî zirvesidir.
Levhanın üst kısmında iki buket arasında besmeleyle bezenmiş bir madalyon yer alır; madalyonun çevresi ise nesih hatla yazılmış hikmetli beyitlerle kuşatılmıştır.
Bu sözler, hem bir dua hem de bir hatırlatmadır:
Felek her ferde etmez rahm ile vefâ
Tâli’i devlet ile kâim olanların geçer ömrü bâ-safâ
Bu mesken hânede oturanlara çektirme asla cefâ
İsm-i nesl-i pâkinden olan ümmetine kıl şefaat yâ Muhammed Mustafa
Şefîimdir hazret-i fahr-i âlem; on sekiz bin âlem ve yüz dört kitâb
Hürmetine kıl inâyet bu abd-i âcize ey Hudâ!
Bu dizelerde hem kaderin acımasız çarkına sitem, hem de Resûlullah’a sığınmanın huzuru vardır.
Ev sahibinin muradı bellidir: “Bu haneyi cefa görmeden yaşat, bu kapıdan girenleri rahmetinle ağırlat.”
Levhanın ortasında ise müsenna (aynalı) hatla “İnnâ fetahnâ leke fethan mubînâ” (Fetih Suresi, 1) ayeti yazılıdır.
“Doğrusu Biz sana apaçık bir fetih verdik.”
Bu ayet, hem manevî zaferin hem de Allah’a sığınmanın simgesidir.
Altında Hicrî 1341 (Miladî 1922-1923) tarihi vardır; o yıllar Osmanlı’nın inkıraz devridir.
Belki de bu levha, sadece bir ev için değil, bir devrin duasıdır.
Yıkıntılar arasında bile “apaçık bir fetih” ümidi taşıyan kalplerin hatırasıdır.
Elif harflerinden birinin ucuna dikilmiş dört sancakta, dört halifenin isimleri yer alır: Ebû Bekir, Ömer, Osman, Ali (r.a.).
Bu da eserin bir nevi tarikat mührüdür. Çünkü o dönemde camaltı levhalar, sadece süs değil, manevî bir koruma niyetiyle duvarlara asılırdı.
Ev halkını kem gözden, sıkıntıdan, musibetten saklayacağına inanılırdı.
Camın pırıltısı, Hakk’ın nurunu simgelerdi; harfler o nurun gölgesinde dua olurdu.
Bugün baktığımızda, o levhalar sadece eski bir sanat değil; kültürümüzün sessiz dualarıdır.
Camın ardına işlenmiş her harf, o dönemin insanının iç dünyasını, tevekkülünü, şefaat umudunu yansıtır.
Camaltı levha, görünürde sanat; hakikatte bir sığınma beyanıdır.
Cam kırılır ama altındaki dua baki kalır.
Çünkü o dualar, kalbe kazınmıştır.
