Uluslararası bir araştırma ekibi, 37 katılımcıyla gerçekleştirdiği bir çalışma sonucunda kötü anıların zihinden silinmesinin mümkün olduğunu keşfetti. Çalışmada, hafıza eğitimi uygulandıktan sonra uyku sırasında yapılan müdahaleler ile elde edilen sonuçlar, 2004 yapımı “Eternal Sunshine of the Spotless Mind” filminde Jim Carrey’nin canlandırdığı Joel karakterinin, ayrıldığı sevgilisi Clementine’in (Kate Winslet) anılarını sildirme isteğine benzerlik gösterdi. Bu film Türkiye’de ‘Sil Baştan’ adıyla izleyiciyle buluşmuştu.
Kötü anıların, geçmişte yaşanan travmaların, aşk acılarının ve diğer olumsuz deneyimlerin insanoğlunu uzun yıllardır nasıl etkilediği biliniyor. Bu mücadele, bireylerin psikolojik durumları ve günlük yaşamları üzerinde belirgin olumsuzluklara yol açabiliyor.
Uluslararası bilim insanları, bu alanda umut verici bir yaklaşım geliştirmiş durumda. Yapılan araştırmalar, kötü anıların hafızada zayıflatılmasının yanı sıra, olumlu anıların öne çıkarılmasının da mümkün olduğunu ortaya koyuyor. TRT’de yayımlanan habere göre, deneyde ilk aşamada katılımcılara görsel olarak zarar görmüş insan figürleri veya tehlikeli hayvanlar gibi olumsuz imgeler gösterildi. Bunlara karşı koymak için huzur verici doğa manzaraları ve gülen çocuk gibi görüntüler kullandı.
Katılımcılar, olumsuz görselleri anlamsız kelimelerle eşleştirerek eğitildi. Bir sonraki gün, bu anılar uyku esnasında pekiştirildi ve katılımcıların kelimelerinin yarısı olumlu görsellerle ilişkilendirildi. Böylece anıların yeniden kodlanması hedeflendi. Araştırmanın ikinci gecesinde ise katılımcıların uykularına müdahale edildi. NREM uyku fazı dediğimiz sürede, hafıza depolama açısından önemli bir aşamada, anlamsız kelimelerin ses kayıtları dinletildi. Katılımcıların beyin aktiviteleri, elektroensefalografi (EEG) cihazıyla izlendi.
Beyinde duygusal hafıza işleme ile bağlantılı olan theta dalga aktivitesinin, sesli ipuçlarına karşılık vererek arttığı ve özellikle olumlu ipuçlarında daha yüksek olduğu gözlemlendi. Takip eden günlerde yapılan anketlerde ise kötü anıların, olumlu anıların gölgesinde kaldığı belirlendi. Olumsuz deneyimlerle ilişkili kelimeler, katılımcıların aklında daha az yer kaplamaya başladı ve olumlu anılar, daha sık hatırlanmaya başladı. Bu anılar ise daha olumlu bir duygusal bakış açısıyla değerlendirildi.
Henüz başlangıç aşamasındaki bu araştırma çalışması, bilim çevreleri tarafından umut verici bir gelişme olarak görülüyor. Araştırmanın detayları, Proceedings of the National Academy of Sciences (PNAS) dergisinde yayımlandı. Çalışma, Jim Carrey ve Kate Winslet’ın başrollerde olduğu “Eternal Sunshine of the Spotless Mind” filmindeki temaları yeniden gündeme getirdi. Filmde, Joel (Carrey) karakterinin Clementine ile olan anılarını sildirirken zihninde yaşadığı karmaşa ve sonunda bu ilişkideki değerleri fark etmesi ele alınıyor.
