Bir yılı aşkın süredir devam eden savaşın ardından Gazze halkı, şehri saran tonlarca enkazla başa çıkmanın yollarını aramaya başladı. Birleşmiş Milletler tahminlerine göre, enkazın temizlenmesi en az 14 yıl sürecek ve bu süreç milyarlarca dolara mal olacak. Yollarda, dar patikalarda ve önceleri kalabalık olan kaldırımlarda, şimdi enkaz yığınları yükseliyor. Ateşkesin imzalanması ve silahların susturulması ise yeni soru işaretlerini beraberinde getiriyor. 15 ay süren yoğun çatışmaların ardından Gazze Şeridi’nde nasıl bir geriye dönüş gerçekleşecek? Temizlik ve yeniden inşa süreçleri nasıl işleyecek?
İsrail ile Hamas arasındaki çatışmalar, Ortadoğu’da büyük bir kargaşaya yol açarak on binlerce Filistinlinin hayatını kaybetmesine neden oldu. Nihayet, Pazar gününden itibaren yürürlüğe girecek bir ateşkes sağlandı. Anlaşma, İsrail güçlerinin Gazze Şeridi’nden kademeli olarak çekileceği altı haftalık bir ilk aşama ile başlıyor. Bu aşamada, Hamas tarafından rehin alınan bireylerin, İsrail tarafından alıkonulan Filistinli tutuklular karşılığında serbest bırakılması planlanıyor.
Bir yıldan uzun süren yoğun hava bombardımanı ve kara saldırıları, Gazze Şeridi’nin altyapısında büyük hasara yol açtı. Uydu verileri analiz edildiğinde, Gazze’deki binaların yaklaşık yüzde 60’ının ya hasar gördüğü ya da tamamen yıkıldığı tahmin ediliyor. Birleşmiş Milletler (BM), Gazze’de ayakta kalan paramparça yapılar ve yıkılmış binalar dahil olmak üzere 42 milyon tondan fazla enkaz olduğunu belirtiyor. Savaşın geride bıraktığı bu enkaz, zorlu bir yeniden inşa sürecinin kapısını aralarken, ateşkesin ardından temizleme çalışmalarını daha da karmaşık hale getiren unsurlardan biri de patlamamış mühimmat oranı.
Özellikle mülteci kamplarındaki asbest ve diğer kontamine maddeler, temizleme çalışmalarındaki tehlikeleri artırıyor. Bunun yanı sıra, enkazın altındaki birçok ceset de bu süreçte risk oluşturuyor. Dünya Sağlık Örgütü, yıkılmış binalardan yayılan tozun, havaya karışan veya su kaynaklarına sızan tehlikeli maddeler içerdiğini ve bunun Gazze halkı için ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceğini ifade ediyor. İsrail güçleri, çatışmanın başlangıcında Gazze’yi kuşattıktan sonra bölge sakinlerine geniş bir tahliye emri vermişti. Önceden bölgenin en büyük şehri olan Gazze, şimdi ciddi bir yıkımla karşı karşıya.
Gazze Şeridi’nde en fazla yıkım, Gazze’nin kuzey vilayetlerinde yaşandı. Analizlere göre, Kuzey Gazze’deki binaların yüzde 70’i ve genel olarak Gazze’deki binaların yüzde 74’ü ya ağırlıklı olarak hasar görmüş ya da tamamen yıkılmış durumda. Uydu görüntüleri, bölgede biriken molozları ve enkazları gözler önüne seriyor. Bu devasa enkaz yığınının miktarı, Mısır’daki Giza Piramidi’ni tam 11 kez doldurmaya yetecek büyüklükte. Filistin Sağlık Bakanlığı’na göre, süren bombardımanlar nedeniyle 10 binden fazla Filistinlinin cenazesi halen enkaz altında bulunuyor.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), Gazze’de geçen yıl yaklaşık bir milyon akut solunum yolu enfeksiyonu vakası kayıtlara geçti. Uzmanlar, önümüzdeki yıllarda toplanan metaller nedeniyle kanser ve doğum kusurlarında artış yaşanabileceği konusundaki endişelerini dile getiriyor.
